تاریخچه ساخت سوله در جهان و ایران
سوله به سازه‌های فلزی گفته می‌شود که معمولا از فولاد ساخته شده به نحوی که محیط دورنی آنها بدون هیچ ستونی فضا را کاملا قابل استفاده کرده و نوع سقف‌ها عموما شیبدار هستند و از پرکاربردترین سازه‌های فولادی در جهان به شمار می‌آید. کاربرد سوله‌ها در صنایع، انبارها، ورزشگاه‌ها، سالن‌های تولید دام و طیور و غیره است که در ابعاد مختلف و با عرض دهانه، ارتفاع و طول متفاوت ساخته می‌شوند و میزان تحمل بار برف و باد در آنها با توجه به شکل و طراحی شان متفاوت است.
چرا و چگونه سوله های فلزی ساخته شدند؟
سوله‌های فلزی با پیشرفت در صنعت و تکنولوژی رونق گرفتند؛ زیرا در برخی از پروژه‌ها و سازه‌های بزرگ که گستردگی زیادی داشتند استفاده و ساخت سوله‌های بتنی دشوار و یا در بعضی مواقع غیر ممکن بود. بنابراین با پیدایش سازه ای به نام سوله های فلزی، صنعت رونق فراوانی گرفت و باعث آسان تر شدن کارها شد. چراکه این سازه ها علاوه بر اینکه اجرای پروژه های بزرگ را امکان پذیر می ساختند، دارای مقاومت بالا و هزینه های پایین تری نیز بودند. سازه های فلزی در زمان های قدیم با استفاده از فلز چدن ساخته می شدند اما به مرور آهن جایگزین چدن شد. پس از آن سازه های فلزی با استفاده از آهن های با مقدار پایین کربن یا همان آهن های چکش خوار ساخته شدند و رونق گرفتند. همین قابلیت چکش خواری آهن بود که به سازندگان اجازه می داد تا با خم کردن و شکل دادن آهن انواعی از سازه ها را به اشکال مختلف بسازند.اما با گذشت زمان و استفاده از فولاد به جای آهن چکش خوار و با داشتن مزایایی نظیر سبک بودن و انعطاف پذیری بیشتر فولاد و کیفیت بالای آن، کم کم جای آهن با میزان کربن پایین توسط فولاد گرفته شد و گام بزرگی در راستای ساخت سوله های امروزی برداشته شد. استفاده از فولاد مزایای فراوانی داشت که یکی از آن ها اشغال فضای کم توسط اسکلت فلزی سازه بود.
ساخت و به کارگیری سوله ها پس از انقلاب صنعتی در اروپا و ایران
با شروع انقلاب صنعتی در اروپا، ساخت سوله نیز در این منطقه از دنیا رونق گرفت. با همه گیر شدن صنعت و نیاز کارخانه ها به فضاهای خاص موجب شد سوله سازی به عنوان یکی از ارکان پیشرفت صنعتی کشورها در نظر گرفته شود. عواملی مانند نیاز به ایجاد فضاهای بزرگ و بهره برداری از آن ها و همچنین صرفه جویی در زمان ساخت سازه و هزینه های مربوط به آن، هم زمان با دغدغه پیشرفت و تحول موجب شد که در ایران از حدود 75 سال پیش، ساخت سوله برای احداث کارخانجات صنعتی و کارگاه های مختلف با اقتباس از پیشرفت صنعتی اروپا آغاز شود. به نحوی که امروزه صدها هزار سوله در مراکز مختلف صنعتی و خدماتی کشور احداث شده و در حال فعالیت هستند.
تحولات ناشی از نوع اتصالات اجزای سوله ها در طی سال ها
در تاریخچه ساخت سوله، اتصالات اجزای سوله نیز روند تکاملی خود را داشته اند به شکلی که این سازه ها در ابتدا به وسیله روش جوشکاری کردن به یکدیگر متصل می شدند. اما در طول زمان با تخریب شدن اجزایی که به این وسیله به یکدیگر متصل شده بودند، موجب شد که استفاده از پیچ و مهره جایگزین استفاده از جوش شود و همین امر هم تاثیر زیادی در راه اندازی سریع سازه ها و افزایش مقاومت آن ها در برابر خوردگی های مختلف و همچنین مقاومت زیاد در برابر آتش سوزی ها داشته است و باعث رونق روز افزون استفاده از این روش در اتصال اجزا سوله بوده است.امروزه علاوه بر استفاده از پیچ و مهره، از دستگاهی به نام سیمر در دوختن و یکپارچه کردن صفحات در سوله های یو بی ام نیز استفاده می شود. همان طور که اشاره کردیم سوله ها در اصل ساختارهای فلزی بزرگ مرتبه با سقف شیب دار هستند و بیشتر برای فضاهایی که به عرض دهانه های بزرگ نیاز دارند، استفاده می شوند. از همین روی و با توجه به بزرگ بودن ابعاد تیرها و ستون ها جهت اجرای این سازه ها نمی توان از پروفیل های موجود در بازار استفاده کرد و باید اقدام به ساخت آن ها به طور خاص کرد که به آن ها تیر ورق گفته می شود.
تاریخچه تحولات تکنولوژی بتن در ساخت سوله ها
از دیگر از فنآوریهایی که در پیشرفت صنعت سوله ها تاثیر فراوانی داشته است، پیشرفت در تکولوژی بتن است؛ به طوری که با فراهم آوردن بتن مسلح و تقویت فونداسیون، امکان ساخت سازه های سنگین تر و مقاوم تر و بزرگ تر به وجود آمده است.امکان انتقال بارهای مختلف وارده به سازه به کف و فونداسیون بتنی و سپس انتقال آنها به زمین سبب شد تا امکان طراحی انواع مختلف سوله به وجود آید و تکنولوژی ساخت سوله با یک جهش عظیم رو به جلو قدم بردارد.یکی از بزرگترین سوله های ساخته شده در ایران سوله نمایشگاه تهران می باشد که در برخی از مشخصات به این صورت می باشد.سالن های نمایشگاه بین المللی تهران عموما با عرض دهانه 60 متر و بدون ستون میانی و طول 100 متر با ارتفاع 13 متر ساخته شده اند. مساحت سوله در حدود 6000 متر مربع است و از نوع سوله های سبک خرپایی می باشد.